کد مطلب:225103 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:230
ولادت با سعادت حضرت ابی الحسن علی بن موسی الرضا
بسم الله الرحمن الرحیم
ناقلین آثار و حاملین اخبار را در هنگام ولادت امامت ارتسام حضرت كار فرمای كارخانه خالق ارض و سما، سلطان كرسی ارتضاء، حضرت ابوالحسن امام رضا صلوات الله علیه اختلاف رفته است و اكنون پاره اقوال مورخین عظام و محدثین فخام نگارش می رود و بعد از آن مختار خود را به عرض می رساند.
كلینی علیه الرحمه در اصول كافی می فرماید ولادت سعادت دلالتش در سال یكصد و چهل و هشتم هجری روی داد و این خبر را اصح اخبار شمرده است، شیخ مفید علیه الرحمه ولادت آن حضرت را در سال یكصد و چهل و هشتم هجری در مدینه طیبه می نگارد، و ابن شهرآشوب در كتاب مناقب می فرماید ولادت آن حضرت در روز جمعه و به قولی پنج شنبه یازده شب از ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سیم گذشته روی داد، اما این خبر با آن خبر كه می گوید در سال دویست و یكم یا دویست و سیم آن حضرت ولایت عهد یافت و این وقت پنجاه و پنجساله بود موافق نخواهد بود. كاشفی در روضه الشهداء می گوید ولادت امام رضا علیه السلام روز پنج شنبه یازدهم ربیع الاخر سال یكصد و چهل و یكم روی داد و این روایتی غریب است. در كتاب ریاض الشهاده نیز بروایت كلینی اعتماد ورزیده و اختیار كرده است.
و محمد بن طلحه شافعی در مطالب السؤول می فرماید ولادت آن حضرت در بیست
[ صفحه 6]
و یكم شهر ذی الحجه در سال یكصد و پنجاه و سیم اتفاق افتاد و این قضیه سامیه پنجسال بعد از وفات جد بزرگوارش حضرت ابی عبدالله جعفر صادق علیه السلام بود، و در كشف الغمه به روایت محمد بن طلحه اشارت كند و می گوید در یازدهم ذی الحجه سال مذكور روی داد، و حافظه عبدالعزیز بن اخضر جنابذی رحمه الله می گوید ولادت آن حضرت در سال یكصد و پنجاه و سوم، و هم در كشف الغمه در جای دیگر به همین تاریخ اشارت نماید و گوید در مدینه اتفاق افتاد و ابن الخشاب گوید: مولد آن حضرت در سال یكصد و پنجاه و سیم هجری پنجسال بعد از وفات ابی عبدالله سلام الله علیه روی داد و هم در موضع دیگر در فصل تاریخ تولد و وفات آن حضرت می نویسد در سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه طیبه متولد شد و نیز به پاره تواریخ دیگر كه اشارت شد عنایت می فرماید.
و در ینابیع المودة در روز پنجشنبه یازدهم شهر ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سوم تصریح می كند و در نزهة الجلیس بروز جمعه پاره شهور سال یكصد و پنجاه و سوم اشارت می نماید و در تبر المذاب می گوید ولادت آن حضرت در مدینه طیبه در سال یكصد و چهل و هشتم بود و مجلسی اعلی الله مقامه در یازدهم بحارالانوار می فرماید: بعضی گفته اند ولادت كثیر السعادتش در سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه بود.
و از اعلام الوری همین روایت را مذكور می دارد و نیز می فرماید به قولی یازدهم ذی القعده سال یكصد و پنجاه و سوم در روز جمعه پنجسال بعد از وفات حضرت ابی عبدالله علیهماالسلام بود و به قولی روز پنجشنبه همان سال بود و در عیون الاخبار از عتاب بن اسید مروی است كه از جماعتی از مردم مدینه شنیدم كه می گفتند رضا علی بن موسی علیهماالسلام در روز پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه طیبه متولد شد و این حكایت پنج سال بعد از وفات حضرت ابی عبدالله جعفر صادق علیه السلام بود، و در مصباح كفعمی روز پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال یكصد و چهل و هشتم و در روضة الواعظین در روز جمعه یا پنجشنبه سال مذكور و در دروس شهید اعلی الله مقامه سال یكصد و چهل و هشتم و به قولی روز پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال
[ صفحه 7]
مذكور و در تاریخ الغفاری ولادت همایونش را روز جمعه یازدهم شهر ذی القعده همان سال یاد كرده است.
و ابوعلی در منتهی المقال ولادت آن حضرت را در سال یكصد چهل و هشتم در مدینه طیبه اصح می داند و به پاره مقالات دیگر نیز اشارت می نماید و در نور الابصار كه به سال وفات و مقدار عمر مباركش اشارت می كند معلوم می شود ولادت سعادت مقرونش در سال یكصد و چهل و هشتم بوده است.
و در فصول المهمه می نویسد ولادت آن حضرت در سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه و به قولی در سال یكصد پنجاه و سوم اتفاق افتاد و در این روایت با صاحب نور الابصار متفق است و ابن اثیر در سوانح سال دویست و سیم هجری كه به وفات حضرت امام رضا سلام الله علیه اشارت می كند می گوید مولد آن حضرت در سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه روی داد.
و ابن خلكان در وفیات الاعیان می گوید ولادت امام رضا علیه السلام در روز جمعه در پاره شهور سال یكصد و پنجاه و سوم در مدینه روی داد و نیز می نویسد به قولی در هفتم و به روایتی هشتم و به حدیثی ششم شهر شوال المكرم سال یكصد و پنجاه و یكم متولد شد، و مسعودی در مروج الذهب نه به زمان ولادت و نه وفات آن حضرت اشارت كند همین قدر می نویسد علی بن موسی الرضا در زمان خلافت مأمون مسموما درگذشت و این وقت چهل و نه سال و چند ماه از مدت عمر مباركش پایان رفته بود.
یافعی در تاریخ خود با ابن خلكان موافق است و در فوحات القدس ولادت مباركش را روز پنجشنبه یازدهم ربیع الاخر سال یكصد و پنجاه و سوم بعد از وفات حضرت صادق علیه السلام به پنج سال یاد شده است و می گوید بعضی غیر این گفته اند، و در جلاء العیون می فرماید ولادت آن حضرت در روز پنجشنبه یازدهم ماه ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سوم پنجسال پس از وفات حضرت ابی عبدالله علیه السلام روی داد و نیز به روایت سال یكصد و چهل و هشتم و یازدهم ماه ذی الحجه سال یكصد و پنجاه و سوم و روز جمعه یازدهم ذی القعده سال مذكور اشارت می نماید، و در حبیب السیر
[ صفحه 8]
روز یازدهم ذی الحجة الحرام سال یكصد و پنجاه و سوم در مدینه طیبه مذكور می دارد و نیز به روز یازدهم ربیع الثانی سال مذكور و هم به سال یكصد و چهل و هشتم اشارت می كند.
و در روضة الصفا ولادت همایونیش را در سال یكصد و چهل و هشتم هجری و به قولی یازدهم ذی القعده روز جمعه سال یكصد و پنجاه سوم پنجسال بعد از رحلت حضرت صادق علیه السلام مذكور داشته است و در زینة المجالس یازدهم شهر ذی الحجه سال یكصد و پنجاه سوم در مدینه طیبه و به قول یازدهم ربیع الاخر سال مذكور و به روایت سال یكصد و چهل و هشتم اشارت رفته است و در بحر الجواهر ولادت با سعادتش را روز جمعه یا پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال یكصد و چهل و هشتم و به قولی یازدهم ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سوم هجری یاد می نماید در بهجة المباهج فاضل سبزواری ولادت با شرافت آن حضرت را در یازده شب از ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سوم هجری در مدینه بعد از وفات حضرت صادق علیهماالسلام رقم كرده است و در تذكرة الائمه می نویسد ولادت با سعادتش در روز پنجشنبه یازدهم ماه ربیع الاول در سال یكصد و پنجاه و سوم هجری در مدینه مشرفه روی داد و نیز به پنجشنبه پانزدهم ذی القعده سال یكصد و چهل و هشتم پنج سال بعد از وفات حضرت صادق علیه السلام اشارت می كند و این غلط كاتب است زیرا كه وفات حضرت صادق علیه السلام چنانكه مذكور نمودیم در همین سال بود مگر اینكه ولادت را در سال یكصد و پنجاه و سوم كه بدان نیز اشارت كرده است محسوب داریم تا با این روایت مطابق شود.
و نیز به روایت كلینی علیه الرحمه و نیز پانزدهم ذی الحجه صد و پنجاه و سوم و نیز روز جمعه پانزدهم ذی القعده سال مذكور نگارش می جوید و ابن جوزی در تذكرة خواص الامه در آنجا كه وفات حضرت امام رضا علیه السلام را یاد می كند می گوید در سال دویست و سوم وفات نمود. و در آن وقت پنجاه و پنج سال و به قولی چهل و نه سال از سنین عمر مباركش رفته بود و از این تاریخ معلوم می شود كه ولادت آن حضرت در سال یكصد و چهل و هشتم و گرنه پنجاه و سوم بوده است.
[ صفحه 9]
و در جنات الخلود مسطور است كه ولادت آن حضرت در روز سه شنبه و به قولی روز پنجشنبه كه در آن روز ادریس علیه السلام بآسمان رفت و ابلیس لعین ملعون شد و به روایتی در روز جمعه به هر تقدیر یازدهم شهر ذی القعده و به قولی ذی الحجه و به قولی پانزدهم ذی القعده و به حدیثی ذی الحجه سال یكصد و چهل و هشتم هجری و به روایتی یكصد و پنجاه و سوم در زمان خلافت منصور پنج سال بعد از وفات حضرت صادق صلوات الله علیهما در مدینه متبركه منوره اتفاق افتاد و در بدایع الانوار به روز جمعه یازدهم شهر ذی القعدة الحرام سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه طیبه اكتفا می جوید.
اكنون بعد از نقل این اقوال مختلفه و روایات متشتته می گوئیم چنان می نماید كه اصح اقوال در ولادت با سعادت حضرت امام رضا علیه السلام چنانكه در جلاء العیون از ابن بابویه علیه الرحمة نیز وارد است روز پنجشنبه یازدهم شهر ربیع الاول به سال یكصد و چهل و هشتم هجری پنجسال بعد از رحلت حضرت صادق صولت الله علیه در مدینه طیبه باشد چنانكه كلینی علیه الرحمه در كافی می فرماید ولادت، آن حضرت در سال یكصد و چهل و هشتم هجری بوده و می فرماید در تاریخ ولادت با سعادتش اختلاف كرده اند الا اینكه این تاریخ انشاء الله اقصد است و از این روایت كه بگذریم یازدهم شهر ذی القعده نیز محل توجه ارباب خبر است. و الله تعالی أعلم.
ناقلین آثار و حاملین اخبار را در هنگام ولادت امامت ارتسام حضرت كار فرمای كارخانه خالق ارض و سما، سلطان كرسی ارتضاء، حضرت ابوالحسن امام رضا صلوات الله علیه اختلاف رفته است و اكنون پاره اقوال مورخین عظام و محدثین فخام نگارش می رود و بعد از آن مختار خود را به عرض می رساند.
كلینی علیه الرحمه در اصول كافی می فرماید ولادت سعادت دلالتش در سال یكصد و چهل و هشتم هجری روی داد و این خبر را اصح اخبار شمرده است، شیخ مفید علیه الرحمه ولادت آن حضرت را در سال یكصد و چهل و هشتم هجری در مدینه طیبه می نگارد، و ابن شهرآشوب در كتاب مناقب می فرماید ولادت آن حضرت در روز جمعه و به قولی پنج شنبه یازده شب از ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سیم گذشته روی داد، اما این خبر با آن خبر كه می گوید در سال دویست و یكم یا دویست و سیم آن حضرت ولایت عهد یافت و این وقت پنجاه و پنجساله بود موافق نخواهد بود. كاشفی در روضه الشهداء می گوید ولادت امام رضا علیه السلام روز پنج شنبه یازدهم ربیع الاخر سال یكصد و چهل و یكم روی داد و این روایتی غریب است. در كتاب ریاض الشهاده نیز بروایت كلینی اعتماد ورزیده و اختیار كرده است.
و محمد بن طلحه شافعی در مطالب السؤول می فرماید ولادت آن حضرت در بیست
[ صفحه 6]
و یكم شهر ذی الحجه در سال یكصد و پنجاه و سیم اتفاق افتاد و این قضیه سامیه پنجسال بعد از وفات جد بزرگوارش حضرت ابی عبدالله جعفر صادق علیه السلام بود، و در كشف الغمه به روایت محمد بن طلحه اشارت كند و می گوید در یازدهم ذی الحجه سال مذكور روی داد، و حافظه عبدالعزیز بن اخضر جنابذی رحمه الله می گوید ولادت آن حضرت در سال یكصد و پنجاه و سوم، و هم در كشف الغمه در جای دیگر به همین تاریخ اشارت نماید و گوید در مدینه اتفاق افتاد و ابن الخشاب گوید: مولد آن حضرت در سال یكصد و پنجاه و سیم هجری پنجسال بعد از وفات ابی عبدالله سلام الله علیه روی داد و هم در موضع دیگر در فصل تاریخ تولد و وفات آن حضرت می نویسد در سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه طیبه متولد شد و نیز به پاره تواریخ دیگر كه اشارت شد عنایت می فرماید.
و در ینابیع المودة در روز پنجشنبه یازدهم شهر ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سوم تصریح می كند و در نزهة الجلیس بروز جمعه پاره شهور سال یكصد و پنجاه و سوم اشارت می نماید و در تبر المذاب می گوید ولادت آن حضرت در مدینه طیبه در سال یكصد و چهل و هشتم بود و مجلسی اعلی الله مقامه در یازدهم بحارالانوار می فرماید: بعضی گفته اند ولادت كثیر السعادتش در سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه بود.
و از اعلام الوری همین روایت را مذكور می دارد و نیز می فرماید به قولی یازدهم ذی القعده سال یكصد و پنجاه و سوم در روز جمعه پنجسال بعد از وفات حضرت ابی عبدالله علیهماالسلام بود و به قولی روز پنجشنبه همان سال بود و در عیون الاخبار از عتاب بن اسید مروی است كه از جماعتی از مردم مدینه شنیدم كه می گفتند رضا علی بن موسی علیهماالسلام در روز پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه طیبه متولد شد و این حكایت پنج سال بعد از وفات حضرت ابی عبدالله جعفر صادق علیه السلام بود، و در مصباح كفعمی روز پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال یكصد و چهل و هشتم و در روضة الواعظین در روز جمعه یا پنجشنبه سال مذكور و در دروس شهید اعلی الله مقامه سال یكصد و چهل و هشتم و به قولی روز پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال
[ صفحه 7]
مذكور و در تاریخ الغفاری ولادت همایونش را روز جمعه یازدهم شهر ذی القعده همان سال یاد كرده است.
و ابوعلی در منتهی المقال ولادت آن حضرت را در سال یكصد چهل و هشتم در مدینه طیبه اصح می داند و به پاره مقالات دیگر نیز اشارت می نماید و در نور الابصار كه به سال وفات و مقدار عمر مباركش اشارت می كند معلوم می شود ولادت سعادت مقرونش در سال یكصد و چهل و هشتم بوده است.
و در فصول المهمه می نویسد ولادت آن حضرت در سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه و به قولی در سال یكصد پنجاه و سوم اتفاق افتاد و در این روایت با صاحب نور الابصار متفق است و ابن اثیر در سوانح سال دویست و سیم هجری كه به وفات حضرت امام رضا سلام الله علیه اشارت می كند می گوید مولد آن حضرت در سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه روی داد.
و ابن خلكان در وفیات الاعیان می گوید ولادت امام رضا علیه السلام در روز جمعه در پاره شهور سال یكصد و پنجاه و سوم در مدینه روی داد و نیز می نویسد به قولی در هفتم و به روایتی هشتم و به حدیثی ششم شهر شوال المكرم سال یكصد و پنجاه و یكم متولد شد، و مسعودی در مروج الذهب نه به زمان ولادت و نه وفات آن حضرت اشارت كند همین قدر می نویسد علی بن موسی الرضا در زمان خلافت مأمون مسموما درگذشت و این وقت چهل و نه سال و چند ماه از مدت عمر مباركش پایان رفته بود.
یافعی در تاریخ خود با ابن خلكان موافق است و در فوحات القدس ولادت مباركش را روز پنجشنبه یازدهم ربیع الاخر سال یكصد و پنجاه و سوم بعد از وفات حضرت صادق علیه السلام به پنج سال یاد شده است و می گوید بعضی غیر این گفته اند، و در جلاء العیون می فرماید ولادت آن حضرت در روز پنجشنبه یازدهم ماه ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سوم پنجسال پس از وفات حضرت ابی عبدالله علیه السلام روی داد و نیز به روایت سال یكصد و چهل و هشتم و یازدهم ماه ذی الحجه سال یكصد و پنجاه و سوم و روز جمعه یازدهم ذی القعده سال مذكور اشارت می نماید، و در حبیب السیر
[ صفحه 8]
روز یازدهم ذی الحجة الحرام سال یكصد و پنجاه و سوم در مدینه طیبه مذكور می دارد و نیز به روز یازدهم ربیع الثانی سال مذكور و هم به سال یكصد و چهل و هشتم اشارت می كند.
و در روضة الصفا ولادت همایونیش را در سال یكصد و چهل و هشتم هجری و به قولی یازدهم ذی القعده روز جمعه سال یكصد و پنجاه سوم پنجسال بعد از رحلت حضرت صادق علیه السلام مذكور داشته است و در زینة المجالس یازدهم شهر ذی الحجه سال یكصد و پنجاه سوم در مدینه طیبه و به قول یازدهم ربیع الاخر سال مذكور و به روایت سال یكصد و چهل و هشتم اشارت رفته است و در بحر الجواهر ولادت با سعادتش را روز جمعه یا پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال یكصد و چهل و هشتم و به قولی یازدهم ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سوم هجری یاد می نماید در بهجة المباهج فاضل سبزواری ولادت با شرافت آن حضرت را در یازده شب از ربیع الاول سال یكصد و پنجاه و سوم هجری در مدینه بعد از وفات حضرت صادق علیهماالسلام رقم كرده است و در تذكرة الائمه می نویسد ولادت با سعادتش در روز پنجشنبه یازدهم ماه ربیع الاول در سال یكصد و پنجاه و سوم هجری در مدینه مشرفه روی داد و نیز به پنجشنبه پانزدهم ذی القعده سال یكصد و چهل و هشتم پنج سال بعد از وفات حضرت صادق علیه السلام اشارت می كند و این غلط كاتب است زیرا كه وفات حضرت صادق علیه السلام چنانكه مذكور نمودیم در همین سال بود مگر اینكه ولادت را در سال یكصد و پنجاه و سوم كه بدان نیز اشارت كرده است محسوب داریم تا با این روایت مطابق شود.
و نیز به روایت كلینی علیه الرحمه و نیز پانزدهم ذی الحجه صد و پنجاه و سوم و نیز روز جمعه پانزدهم ذی القعده سال مذكور نگارش می جوید و ابن جوزی در تذكرة خواص الامه در آنجا كه وفات حضرت امام رضا علیه السلام را یاد می كند می گوید در سال دویست و سوم وفات نمود. و در آن وقت پنجاه و پنج سال و به قولی چهل و نه سال از سنین عمر مباركش رفته بود و از این تاریخ معلوم می شود كه ولادت آن حضرت در سال یكصد و چهل و هشتم و گرنه پنجاه و سوم بوده است.
[ صفحه 9]
و در جنات الخلود مسطور است كه ولادت آن حضرت در روز سه شنبه و به قولی روز پنجشنبه كه در آن روز ادریس علیه السلام بآسمان رفت و ابلیس لعین ملعون شد و به روایتی در روز جمعه به هر تقدیر یازدهم شهر ذی القعده و به قولی ذی الحجه و به قولی پانزدهم ذی القعده و به حدیثی ذی الحجه سال یكصد و چهل و هشتم هجری و به روایتی یكصد و پنجاه و سوم در زمان خلافت منصور پنج سال بعد از وفات حضرت صادق صلوات الله علیهما در مدینه متبركه منوره اتفاق افتاد و در بدایع الانوار به روز جمعه یازدهم شهر ذی القعدة الحرام سال یكصد و چهل و هشتم در مدینه طیبه اكتفا می جوید.
اكنون بعد از نقل این اقوال مختلفه و روایات متشتته می گوئیم چنان می نماید كه اصح اقوال در ولادت با سعادت حضرت امام رضا علیه السلام چنانكه در جلاء العیون از ابن بابویه علیه الرحمة نیز وارد است روز پنجشنبه یازدهم شهر ربیع الاول به سال یكصد و چهل و هشتم هجری پنجسال بعد از رحلت حضرت صادق صولت الله علیه در مدینه طیبه باشد چنانكه كلینی علیه الرحمه در كافی می فرماید ولادت، آن حضرت در سال یكصد و چهل و هشتم هجری بوده و می فرماید در تاریخ ولادت با سعادتش اختلاف كرده اند الا اینكه این تاریخ انشاء الله اقصد است و از این روایت كه بگذریم یازدهم شهر ذی القعده نیز محل توجه ارباب خبر است. و الله تعالی أعلم.